“Беларусь – гэта крута”

Кароткі выклад гісторыі Беларусі са старажытных часоў, шырокі спіс гістарычных дзеячаў перыяду Старажытнай Русі, Вялікага Княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай, Расійскай імперыі і СССР, а таксама нашых сучаснікаў.

Маштабнае апісанне асоб, чыё навуковае, літаратурнае, музычнае, мастацкае і акцёрскае майстэрства, спартыўныя дасягненні сталі сусветным здабыткам, прынеслі славу Беларусі, СССР і сучаснай Расіі.

Кніга насычана вялікай колькасцю ілюстрацый - гістарычныя партрэты і фотапартрэты, пейзажы, віды знакамітых будынкаў - замкаў, касцёлаў, гарадскіх славутасцяў і музейных экспанатаў. Асабліва даследуюцца і дэталёва апісваюцца і ілюструюцца асаблівасці знешняга аблічча, гістарычнага касцюма і нацыянальнага характару беларусаў.

У назве наўмысна выкарыстаная «моладзёвая» лексіка. Кніга адрасавана ў першую чаргу новаму пакаленню. Бо «крута» цяпер пазначае і самавіта, і якасна, і цудоўна ...

І гаворка ідзе не толькі пра якасць тавараў, што вырабляюцца ў Беларусі, але і пра саміх беларусаў і іх жыццёвы уклад, годны пераймання ды павагі да свайго мінулага і сучаснасці.

Некалькі стагоддзяў беларусам так умела і настойліва навязвалі ролю «малодшага брата» з краю, які меў статус «ўскраіны», «правінцыі», што многія беларусы і самі ў гэта паверылі ...

А між тым з фактамі ў руках аўтар паказвае, што беларусы - адзін з самых старажытных народаў у свеце, і самыя старажытныя з індаеўрапейцаў!

Дакладней кажучы, перш чым беларусы сталі беларусамі ў сучасным разуменні слова, яны былі шмат стагоддзяў «літвінамі», а да гэтага - крывічамі, дрыгавічамі і радзімічамі, палянамі, драўлянамі, яцвягамі і прусамі.

Але і гэта не ўсё: у ліку непасрэдных продкаў беларусаў апынуліся і так званыя «аўтахтоны» - насельніцтва Еўропы, больш старажытнае за тых, што прыйшлі 4-3 тысячы гадоў таму індаеўрапейцы - славяне і балты. Выходзіць, не выпадкова беларусы называлі сябе «тутэйшымі»!

Амаль 10 тысяч гадоў таму «аўтахтоны» (у перакладзе з старажытнагрэцкага карэнныя, мясцовыя) здабывалі з шахт крэмень, будавалі жыллё і пасёлкі сярод непраходных пушчаў і балот. І ўзвялі некалькі сотняў «балотных гарадзішчаў» - маштабных збудаванняў для абрадавых мэтаў, дзе маглі збірацца некалькі дзясяткаў тысяч чалавек. А ў гэты час яшчэ не было ні пірамід Егіпта, ні зіккуратаў Шумера, ні цывілізацый на тэрыторыі Індыі ...

Праз тэрыторыю Беларусі пралягаў самы старажытны гандлёвы шлях - «бурштынавы», што звязваў Балтыйскае мора з Чорным і Каспійскім. Праз яго пазней пралёг і шлях «з варагаў у грэкі». Дакладней, іх было два: праз Віслу і яе прыток - Заходні Буг і Мухавец - у Прыпяць і адтуль у Дняпро. А другі - праз Заходнюю Дзвіну і таксама на Дняпро. А таму і Полацак раней Кіева быў цэнтрам «транзітнага гандлю».

Варта памятаць, што і хрысціянства на тэрыторыю Беларусі прыйшло раней, чым у Кіеў, і першыя святыя Русі - гэта Еўфрасіньня Полацкая і Кірыла Тураўскі ...

У суперніцтве Полацка і Кіева правёў сваё рэкордная ў 57 гадоў праўленне знакаміты Усяслаў Чарадзей. І быў ён ва ўсіх сэнсах «круты» ...

І каралі ў беларусаў былі - Міндоўг і Ягайла, і 300 гадоў кіравалі ў аб'яднанай дзяржаве Літвы-Беларусі і Каралеўства Польскага прадстаўнікі дынастыі Ягелонаў ...

З самага пачатку сваёй гісторыі ў Літве-Беларусі былі сфармаваныя больш шырокія палітычныя правы: шляхта мела «залатую вольнасьць": непахісныя правы уласнасці і асабістай недатыкальнасці, выбірала каралёў і засядала ў соймах, гараджане карысталіся «магдэбургскім правам» гарадскога самакіравання. Улада каралёў была абмежаванай, а часам чыста фармальнай.

Найбольш знатная, багатая і адукаваная шляхта мела магчымасць па ўласным меркаванні спрыяць прывіццю дасягненняў Еўрапейскага адраджэння, Асветы і Рэфармацыі. Ёю ствараліся перадавыя вытворчасці, прагрэсіўныя сельскія гаспадаркі-фальваркі, навучальныя ўстановы, друкарні, тэатры і музеі.

З пункту гледжання этнічнай псіхалогіі літвіны-беларусы заўсёды вылучаліся ўстойлівасцю і мужнасцю, ганарлівым і незалежным характарам, ветлівасцю і гасціннасцю.

Воінская слава беларусаў асабліва адзначаецца на старонках кнігі - тут і перамога над мангола-татарамі і крыжакамі, і шматвекавая барацьба з агрэсіўнымі суседзямі, і героіка Вялікай айчыннай вайны ....

Побыт беларусаў адзначаны адметнай чысцінёй і парадкам, дысцыплінай і лаяльнасцю да выканання законаў і правілаў.

Сучасная незалежная дзяржава Беларусь за гістарычна не надта доўгае існаванне здолела знайсці свой уласны шлях паміж Сцылай савецкага мінулага і Харыбдай капіталістычнага грамадства спажывання.

Своеасаблівы дэвіз кнігі - «Беларусь - гэта крута» - ня заклік да нацыянальнай гардыні і самалюбавання. Трэба ведаць сваю гісторыю, свае карані... І паважаць гісторыю і культуру іншых народаў. І не ўзгадваць былых крыўд ...

На момант стварэння кнігі Беларусь яшчэ лічылася на Захадзе «дыктатурай» і «ізгоем», але Мінскія пагадненні паставілі Мінск у лік сталіц свету, дзе вяршыцца гісторыя ...

рускі тэкст і фатаграфіі можна паглядзець на нашым сайце belmos.mosnation.ru